طراحی خانه آپارتمان 144

از جمله تحقیقات دکتر فروم کین که تأثیر رابطه انسان با طبیعت حتی در مقیاس­های کوچک مانند وجود گلدان­های گل در محیط­های اداری و مسکونی را بیان می­کند و یا در جای دیگر دکتر کارن یورک معتقد است نگاه کردن به تصاویر و نوارهای ویدیویی مربوط به مناظر طبیعی باعث کاهش استرس­ها و هیجانات منفی می­شود. لوییس مامفورد مورخ و جامعه شناس آمریکایی نسبت به شهر دیدگاهی تاریخی و تمدنی دارد و معتقد است که باید به سوی تأسیس شهرهای جدیدی رفت که در هماهنگی بیشتری با طبیعت وجود داشته باشد.

ایده اصلی برای طراحی این پلاک مسکونی با توجه به موقعیت قرارگیری آن در منطقه باغ گلشن (باغ عفیف آباد شیراز) و باغ­های میوه اطراف آن که به علت گسترش شهر هم اکنون در مرکز شهر واقع گردیده­اند، تأمین نیازهای اولیه­ی بهره برداران و توجه به طبیعت منطقه و انعکاس آن در فضای داخل در راستای توسعه ه­ای پایدار بوده است. طرح پیش رو در تلاش بوده تا ضمن بازنگری بر پارادایم­ های تکرارشونده پیشین، منطبق بر ضوابط و قوانین منطقه با محوریت انسان و توجه به اقتصاد، اجتماع و محیط زیست، تأثیرگذار در فضای شهری و همچنین تأمین کننده نیازهای ساکنانش باشد. هر انتخابی در این پروژه از سه فیلتر اقتصاد (از نگاه خرد و کلان)، اجتماع (ساکنان و رهگذران) و محیط زیست (محیط بیرونی و فضای درون پروژه) عبور کرده است و تأثیر خود را به گونه­ای بر پروژه گذاشته است.

زمین این پروژه به ابعاد 11 متر عرض و 26 متر طول بر اساس ضوابط M3 می­باشد که %60 از سطح زمین در قسمت شمالی قابل ساخت بوده و طبقات فوقانی 1.2 متر از طرف جنوب و 0.6 متر از طرف شمال امکان پیشروی دارند. این خانه برای سه خانواده طراحی گردید و از همان ابتدا تصمیم بر انتقال واحدهای مسکونی به روی پیلوت (هر طبقه یک واحد 170 متری) و اختصاص همکف به پارکینگ، پیش فضای ورودی، انباری، موتورخانه و یک دفتر کار 40 متر مربعی گرفته شد. عدم جانمایی پارکینگ­ها در طبقه زیرزمین موجب نجات فضای سبز حیاط و درختان قدیمی آن گردید که در صورت تأمین پارکینگ در زیرزمین می­ بایست به محوطه حیاط پیشروی می­ کردیم. هر واحد مسکونی بر اساس نیازها، سلایق و سبک زندگی مالکانش طراحی گردید و با بررسی کوچکترین عادات رفتاری سعی شد پلان هر واحد متفاوت و هماهنگ با نیازهای ساکنانش باشد. این تفاوت در نمای خارجی هم نمود یافت تا حجم ساختمان(متفاوت از آپارتمان­های رایج، با مدول­های تکرار شونده) حاکی از گوناگونی سبک زندگی ساکنان هر واحد باشد.

نور و تهویه:

پنجره یکی از مهم­ترین عواملی است که سهم قابل توجهی در شکل دادن به ظاهر بنا و انتقال ویژگی­های معماری دارد و چنانچه از ویژگی­های بستر پروژه تبعیت نماید می­تواند در خلق هویت معماری بومی هر منطقه مؤثر باشد. با توجه به سابقه سکونت 30 ساله کارفرمایان در این پلاک مسکونی و تجربه قبلی، یکی از اصلی­ترین نکاتی که از ابتدا مورد تأکید قرار گرفت، ابعاد بازشوها برای کنترل نور و صدا بود که نقش پنجره­ها را بسیار پررنگ می ­نمود.

با توجه به جهت­ گیری پلاک در جهت شمال شرقی- جنوب غربی، فضاهای داخلی ساختمان که نیاز به نور طبیعی داشتند در مجاور پوسته خارجی (سه خواب در شمال و آشپزخانه و نشیمن در جنوب) و فضاهای خدماتی مانند سرویس و حمام و جعبه پله و آسانسور در فضای میانی قرار گرفتند.

توجه به مصالح دیوارها (لیکا با ضریب حرارتی 1.9 w/m2k و میزان کاهش صوت 43 db) و به حداقل رساندن بازشوها به همراه سه جداره کردن پنجره­ها (یک لایه لمینت و 12 میلیمتر گاز آرگون) و همچنین قرارگیری کمدها به عنوان عایق صوتی و حرارتی در جداره شمال شرقی ساختمان، فضای اتاق خواب­ها را از آلودگی صوتی محافظت نمود.

با طراحی پنجره­ ها به صورت عمودی و عقب نشینی آن­ها از بر نما به عمق 70 سانتی متر و نصب لوورهای عمودی چوبی، از شدت تابش مستقیم آفتاب شرق به داخل اتاق­ها کاسته شد و فضایی سبز مختص هر اتاق پدید آمد تا نیاز انسان به ارتباط با طبیعت را پوشش دهد و حس زندگی را برای هر فرد در کوچک­ترین فضای زیستی (اتاق) فراهم سازد و منظره­ای جذاب برای رهگذران به ارمغان آورد.

در جبهه جنوبی تأمین نور به وسیله بازشوها به دو طریق ایجاد گردید. در طبقه اول با توجه به ارتفاع گیاهان موجود، پنجره اصلی روبروی درخت گردو و درختان صنوبر واقع شد تا به صورت طبیعی در زمستان (فصل برگریزان) و در تابستان (فصل سبز) میزان نور ورودی به فضای داخلی کنترل و سبزی درختان چشم­انداز زیبایی در فضای داخلی به همراه داشته باشد. در طبقات دوم و سوم با ایجاد فضاهای سبزی در مرکز نمای جنوبی نور به صورت غیر مستقیم به فضاهای پیرامونی هدایت می­شود که با لوورهای متحرک چوبی میزان آن در فصول و ساعات مختلف قابل تنظیم است.

این فضا به عنوان هسته اصلی فضاهای عمومی و با امکان تنظیم نور ورودی به ساختمان علاوه بر خلق فضایی نیمه باز جهت نشستن، چشم­انداز سبزی را برای فضای داخلی و فرم خارجی ایجاد می­نماید.

راه پله :

با توجهی خاص به طراحی راه پله و عدم استفاده از جزئیات اجرایی مرسوم (اجرا با مصالح بنایی) پله ­ها به صورت صفحات نازک فلزی با فاصله­ای 10 سانتی متری از بدنه­ ها پیشبینی گردید تا در هر پاگرد به جای محدود شدن دید به صفحات مورب زیرپله وسعت دید بیشتری فراهم شود و نور و هوا در درون جعبه پله به حرکت درآیند. قسمتی از سقف راه پله و کف پاگردها شیشه­ای در نظر گرفته شد تا نور به پایین­ترین طبقه هدایت گردد و در ساعات مختلف روز حرکت پرتوهای خورشید بر روی دیواره راه پله، فضای مرده آن را به فضایی پویا تبدیل کند. عمده سطح دیواره راه پله سرامیک 60×120 سفید انتخاب گردید تا نور را به طبقات زیرین منعکس نماید.

با تعبیه بازشویی بر روی سقف شیشه­ای در فصول گرم امکان تبدیل راه پله به یک بادخان میسر می­باشد تا هوای درجه 2 واحدها (که به وسیله مکانیکی خنک گردیده و یا از طریق بازشوها وارد ساختمان شده) از لا به لای فضای خالی راه پله به بالاترین ارتفاع ساختمان انتقال یابد و با فشار منفی حاصله از دیواره شمالی خارج گردد و باعث تهویه بهتر واحدها و راه پله گردد.

سازه:

اسکلت اصلی ساختمان، فلزی در نظر گرفته شد تا ضمن تسریع عملیات اجرایی با توجه به سایز و ابعاد ستون­ها در فضای داخلی مزاحمتی ایجاد نگردد. در سقف­ها از تیرچه ­های فلزی کرومیت (به دلیل وجود دهانه 770 عرضی) با قالب 60 سانتی متری پلی استایرن استفاده شد و موقعیت دقیق تیرچه­ ها در نقشه ­های معماری جانمایی گردید تا داکت­های تأسیساتی مابین آنان قرار گیرند. همچنین بادبندهای عرضی به دیواره­های اطراف جعبه پله منتقل گردید تا در نمای شمالی و جنوبی مزاحمتی ایجاد نگردد.

تأسیسات:

جهت گرمایش پکیج و رادیاتور در نظر گرفته شد و سیستم سرمایشی پروژه متناسب با هوای خشک شیراز کولر آبی سلولزی انتخاب گردید تا رطوبت و برودت مورد نیاز را فراهم سازد. لوله­ های انتظاری به پشت بام جهت نصب آب گرم­کن­ های خورشیدی به منظور تأمین آب گرم مصرفی هر واحد هدایت شد و همچنین اطراف کولرهای آبی شبکه­ای فلزی با پوشش نی خیزران جهت سایه اندازی بر روی کولرهای آبی با جانمایی نصب سلول­های خورشیدی، جهت تأمین برق روشنایی مشاعات پروژه پیش­بینی گردید.

مصالح:

انتخاب مصالح بومی در اولویت انتخاب­ها قرار داشت و عموم مصالح به کار رفته در پروژه به جز موارد معدودی که نمونه داخلی نداشت، محصول ایران می­باشند. حرکت به سمت انتخاب مصالح داخلی به دلیل زمان شروع اجرای پروژه و مصادف شدن با تحریم­ ها و با بالارفتن قیمت ارز و کم شدن محصولات خارجی در کشور بود که از یک سو به اقتصادی شدن پروژه بسیار کمک نمود و از سوی دیگر عاملی جهت تجربه گزینه­ های جدید گردید.

اصلی ­ترین مصالح به کار رفته در نما، دیواره محوطه و طراحی داخلی، سنگ کوبیک (کیوبیک) گرانیت در هم می­باشد که سنگی است ضایعاتی از آخر قله سنگ­های گرانیت که پس از برش و تولید سنگ پلاک و یا خرده سنگ­های معدن به قطعات 10×10×10 شکسته می­شود و عمدتأ در کف سازی محوطه­ های تاریخی و یا پارک­ها مورد استفاده قرار می­گیرد.

با توجه به رویکرد سبز پروژه بافت سنگ کوبیک در تضاد با بدنه صلب شهری بسیار مناسب به نظر می­رسید و در هم بودن انواع سنگ گرانیت (نطنز، خرم دره، شقایق و غیره) نیز به ایجاد طیف رنگی رندوم و بافتی ارگانیک کمک کرده و پیوند آن­را با پوشش سبز نما آسان می­ ساخت.

جهت محوطه سازی و دیواره­های طبقه همکف از همان سایز 10×10×10 استفاده گردید و برای نمای طبقات از هر طرف با یک برش 2 قطعه سنگ 10×10×3 سانتیمتری به دست آمد که قیمت هر متر مربع از سنگ را به متری 150,000 ریال کاهش داد که بسیار اقتصادی و در راستای اهداف پروژه بود.