آشنایی با باغ شاهزاده ماهان – کرمان

آشنایی با باغ شاهزاده ماهان – کرمان

باغ شاهزاده یکی از زیباترین باغ‌های سنتی ایران محسوب می‌شود و در نیم فرسنگی ماهان در دامنه کوه‌های تیگران در استان کرمان قرار دارد.
این باغ از یادگارهای عبدالحمید میرزا فرمانفرما – حاکم کرمان در اواخر دوره قاجار است. زمان ساخت این باغ سال 1297 هجری قمری و در سال‌های پایانی دوران قاجار است و بیش از یک سده از پایه‌گذاری آن می‌گذرد.
در دل کویر، در استان کرمان، شهر ماهان، درست در نزدیکی آرامگاه شاه نعمت الله ولی، باغی وجود دارد که همه آن را به نام باغ شاهزاده (شازده) می‌شناسند.
این باغ در سال ۱۳۵۷ مرمت شد ولی در زلزله سال ۱۳۶۰ آسیب‌هایی دید که سرانجام بعد از خریداری، توسط اداره فرهنگ و هنر با شماره 1012 در فهرست آثار ملی ثبت شد و مورد بازسازی و ترمیم قرار گرفت.
سر در این باغ به صورت حجمی شفاف، فضای داخلی باغ را قاب گرفته است به طوری که وقتی در زیر طاق آن قرار می‌گیری، با چشم‌انداز زیبایی مواجه می‌شوی که باغ، کوشک اصلی و حوض‌ها و فواره‌های باغ تشکیل دهنده آن هستند.
روی طاق کاشی‌کاری شده باغ شاهزاده جای ۳ قطعه کاشی خالی است. بنای اصلی، بنای سردر خانه در بخش ورودی و سایر بناهای خدماتی که مماس به دیوار اصلی و خارج از آن قرار دارند.
بنای سردر خانه در مدخل باغ در دو طبقه بناگردیده است که طبقه فوقانی دارای اطاق‌هایی است که برای پذیرایی از میهمانان پیش بینی شده‌اند.
این بنا در بالاترین تخت قرار دارد و بنای سر در خانه در بخش ورودی و سایر بناهای خدماتی مماس به دیوار اصلی و خارج از آن واقع شده اند سطح بنای بالاخانه ۴۸۷ متر مربع و فاصله‌اش از سر در خانه ۳۲۵ متر می‌باشد.
با این که در پشت این کوشک قسمتی از حیاط واقع است اما از آنجا که حیاط اهمیت حیاط اصلی را ندارد این حجم از بنا رابطه حیاط اصلی را با حیاط پشت قطع می‌کند.
در باغ انواع و اقسام درختان به چشم می‌خورد. از درختان سوزنی مثل کاج و سرو گرفته تا درخت چنار و سپیدار. درختان میوه هم هستند که در کرته‌ها کاشته می‌شوند و به گفته افراد محلی در فصولی که میوه دارند منظره جالب و رنگارنگی را به وجود می‌آورند.
باغ شاهزاده ماهان با درختان سر به فلک کشیده و زمزمه جویباری که از هر گوشه و کنار آن شنیده می شود مثل الماسی قیمتی بر سینه کویر می‌درخشد. باغی که باسرنوشت غم انگیز صاحب‌اش پیوند خورده تا با همه زیبایی‌هایش، به چشم ناظر مسافران، حسرتی را به تماشا بگذارد.
باغ شاهزاده ماهان کرمان یکی از نمونه باغ تخت‌های ایرانی است که از شرایط مساعد طبیعی ممتازترین بهره‌برداری را نموده است. وجود خاک حاصل‌خیز، آفتاب لازم، وزش باد ملایم و نسیم و بالاخره دسترسی به آب (قنات تیگران) امکان ایجاد باغی در آن مقیاس را در گستره‌ای خشک و بی‎آب و علف معجزه گونه فراهم ساخته است.
منبع حیاتی باغ شاهزاده جریان آبهایی است که از کوه های اطراف سرچشمه گرفته است. قنات تیگران که از ارتفاعات کوه جوپار سرچشمه می‎گیرد منبع آب این باغ است. جریان فوق از مرتفع‌ترین سطح وارد باغ گردیده و نظام آبیاری طراحی شده باغ را بوجود می‌آورد.